Assalamualaikum w.b.t. dan Selamat Sejahtera.
Sejarah merupakan guru yang terbaik
buat kita semua tetapi kita sebagai muridnya gagal menjadikan ia suatu
pengajaran. Sejarah juga pasti akan berulang. Apa yang berlaku pada masa lepas
mungkin akan berlaku pada masa sekarang atau masa hadapan.
Apa yang saya ingin sebutkan di sini
ialah peristiwa Perang Larut yang berlaku di Perak yang berlangsung antara
tahun 1861-1874 yang melibatkan Ngah Ibrahim yang dibantu oleh puak kongsi gelap Hai San dan Raja Abdullah
yang dibantu oleh puak kongsi gelap Ghee Hin bagi merebut kuasa dan juga
kawasan perlombongan bijih timah. Natijahnya, ia membawa kepada termeterainya
Perjanjian Pangkor pada tahun 1874.
Dapat dilihat di sini bahawa peristiwa
ini melibatkan peperangan antara orang melayu yang dibantu oleh cina bagi menguasai
kuasa dan kekayaan ekonomi di Perak. Jika dilihat timbal terbalik pada hari
ini, peristiwa ini seolah-olah terjadi pada hari ini. Hari ini kita melihat
bahawa terjadi ‘peperangan’ antara Umno dan Pas bagi menguasai Putrajaya. Umno
dibantu oleh Mca manakala Pas dibantu oleh Dap. Jika kita melihat
timbal-terbalik ini, seolah-olah peristiwa Perang Larut berlaku semula pada
hari ini.
Sekiranya pada 1970-an Pas mengatakan
bahawa tindakan Umno bekerjasama dengan Mca adalah haram kerana bekerjasama
dengan orang bukan Islam tetapi Pas melakukan tindakan yang sama pada tahun
1999 apabila mula bekerjasama dengan Dap untuk memenangi pilihan raya umum
(PRU) sehingga sekarang. Mungkin semua tindakan Pas adalah semua boleh dan
tindakan yang dilakukan oleh Umno semua tidak boleh.
Perang Larut
Sebenarnya peristiwa Perang Larut
meletus sebanyak empat kali. Perang Larut pertama meletus pada tahun 1961
apabila pelombong bijih dari kongsi gelap Go-Kuan dan Si-Kuan berebut menguasai
kawasan lombong bijih timah. Disebabkan
tekanan daripada peniaga-peniaga di Pulau Pinang, Gabenor Negeri-Negeri Selat
Kolonel Cavenagh campur tangan dan meminta Ngah Ibrahim bertindak menenangkan keadaan
yang berlaku. Kedua-dua puak ini terpaksa berdamai setelah dipujuk oleh Ngah
Ibrahim tetapi kumpulan pelombong tersebut masih tidak berpuas hati dan keadaan
masih tegang.
Pada bulan Jun 1865, Perang Larut kedua meletus dan ia dicetuskan oleh perbalahan kumpulan kongsi gelap ketika berjudi. Kumpulan Hai San telah menawan 14 orang ahli kumpulan Ghee Hin sebagai tebusan dan 13 daripada mereka telah dibunuh kejam. Kumpulan Ghee Hin membalas dendam dan menyerang perkampungan Hai San dengan membakar bangunan, rumah kampung dan hampir 40 orang penduduk terkorban.
Keadaan semakin tidak terkawal apabila
Sultan Ali yang merupakan Sultan Perak ketika itu mangkat pada tahun 1871. Ini
adalah disebabkan berlakunya peristiwa perebutan kuasa berlaku di kalangan tiga
orang pembesar Melayu iaitu Raja Yusof, Raja Ismail dan Raja Abdullah.
Pada masa tahun yang sama, Perang Larut
ketiga tercetus akibat skandal melibatkan Lee Ah Khun, seorang pemimpin Ghee
Hin dengan isteri kepada anak saudara Chung Keng Quee. Selepas hubungan mereka
diketahui, mereka ditangkap, diseksa dan dibiarkan lemas dalam sebuah lombong
terbiar. Kumpulan Ghee Hin membalas dendam dengan membawa 4,000 orang pejuang
dari negeri China yang dibawa masuk melalui Pulau Pinang untuk menyerang
kumpulan Hai San. Buat kali pertamanya, kumpulan Hai San tewas dan diusir
keluar dari Klian Pauh dan 10,000 pengikut Hai San mencari perlindungan di
Pulau Pinang.
Ngah Ibrahim membantu kumpulan Hai San
dan akhirnya mendapat semula kawasan perlombongan mereka di Klian Pauh. Dalam
masa yang sama, Raja Abdullah yang cuba merebut jawatan Sultan menyebelahi
kumpulan Ghee Hin dan menentang Ngah Ibrahim. Sebenarnya Ngah Ibrahim sebagai
orang Melayu banyak mainkan peranan penting ketika beliau membuka peluang untuk
orang-orang Cina bekerja di tanah Melayu.
Perang Larut itu berkesudahan dengan
perpecahan di kalangan pembesar Melayu dan mereka menjadi berpuak-puak serta
bersengketa semasa sendiri. Secara tidak langsung ia melemahkan kedudukan
pembesar Melayu sehingga tercetus Perang Larut keempat pada tahun 1873.
Selepas kumpulan Hai San dengan bantuan
Ngah Ibrahim menguasai semula kawasan lombong di Klian Pauh, kumpulan Ghee Hin
yang disokong oleh Raja Abdullah menyerang balas. Harta benda milik Ngah
Ibrahim juga turut dimusnahkan dan penduduk Melayu dibunuh dan harta benda
mereka dimusnahkan.
Kekacauan merebak ke daerah Krian
(Pangkor) dan Dinding sehingga Raja Abdullah menyingkir Sultan Ismail daripada
takhta Perak dan menabalkan dirinya sebagai Sultan. Pada 30 Disember 1873, Raja
Abdullah mengutuskan sepucuk surat kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat meminta
bantuan British dan akhirnya William Pickering dihantar ke Larut untuk
berunding mengenai isu-isu keamanan dengan kaum Cina yang sedang berbalah.
Sementara itu Frank Swettenham (yang
fasih berbahasa Melayu dan boleh menulis Jawi) dihantar untuk memujuk
pembesar-pembesar Melayu menghadiri perjumpaan di Pulau Pangkor. Pada 20
Januari 1874, Perjanjian Pangkor ditandatangani oleh pihak-pihak yang berbalah
di atas sebuah kapal meriam British bernama HMS Pluto.
Kesan
Perjanjian Pangkor 1874
Kesan Perjanjian Pangkor ini ialah Raja
Abdullah ditabalkan oleh Pihak British sebagai Sultan di negeri
Perak. Raja Ismail yang digulingkan oleh Sultan
Abdullah diberikan gelaran sebagai Raja Muda dan diberikan pencen
(gaji) bulanan sebanyak $1,000 dan juga diberikan satu jajahan kecil sebagai
warisan adat beliau dan keturunan beliau.
Raja Abdullah
Perjanjian Pangkor 1874 juga mengiktiraf Orang Kaya
Menteri Paduka Tuan Ngah Ibrahim sebagai orang berkuasa di jajahan Larut Matang. Ngah Ibrahim diiktriaf oleh pihak British
sebagai Orang Kaya Menteri Paduka Tuan di Larut, tetapi tidak mempunyai kebebasan dan kuasa mutlak
seperti mana yang diberikan kepadanya sebelum itu. Sebaliknya, beliau akan
dibantu oleh seorang wakil British diberikan jawatan Penolong Residen untuk mentadbir
jajahan Larut. Ngah Ibrahim dan lain-lain pembesar Melayu juga kehilangan hak untuk memungut cukai. Kapten
Tristam Speedy dilantik menjadi
Penolong Residen untuk
mempastikan keselamatan Larut Matang supaya bekalan bijih timah tidak lagi
terganggu.
Perjanjian Pangkor juga
juga membahagikan kawasan perlombongan bijih di antara pihak Ghee Hin dan Hai San. Kawasan Klian
Pauh di berikan kepada kongsi Hai San. Klian Pauh kemudiannya diberikan nama Taiping yang memberi makna “Keamanan Berkekalan”. Kawasan
perlombongan Klian Baru diberikan kepada kongsi Ghee Hin, yang
kemudiannya memanggil kawasan tersebut sebagai Kamunting. Kongsi Ghee Hin kurang berpuas
hati kerana mahukan kawasan perlombongan Klian Pauh kerana lebih mempunyai
deposit bijih.
Perjanjian Pangkor
membolehkan pihak British dan pihak-pihak Cina yang berbalah bersetuju dengan
Urusan Pangkor (Pangkor Engagement). Persetujuan ini dicapai oleh 26 orang
pemimpin Kongsi Gelap Cina. Persetujuan ini Chung Keng Quee menandatangani Urusan Pangkor untuk kumpulan Hai San sementara Chin Ah Yam menandatangani
bagi pihak Ghee Hin. Chung Keng Quee dan Chin Ah Yam dinobatkan
menjadi Kapitan Cina oleh pihak
British. Mana-mana pihak Cina yang melanggar persetujuan berdamai akan
dikenakan denda $50,000.
Akhirnya....
Untuk mendapatkan hasil bagi mentadbir negeri Perak,
Birch mengenakan cukai ke atas perlombongan dan perniagaan bijih di Larut.
Antara lain, kuasa Ngah Ibrahim memungut hasil dan cukai di Larut disekat.
Sebaliknya, pungutan cukai dibuat oleh Residen British.
Kapten Tristam Speedy
Ini menimbulkan marah Ngah Ibrahim kerana beliau
beranggapan Ia perlanggaran apa yang dipersetujui di Pangkor di mana dia berkuasa ke atas jajahan Larut seperti
sebelum campur tangan British. Tetapi Kapten Speedy lebih taat kepada pihak British dan menguatkuasakan apa
yang diperintahkan oleh Residen, termasuk pungutan cukai. Ngah Ibrahim terpaksa
akur dengan pengutipan cukai ini kerana Kapten Speedy juga berkuasa ke atas polis bersenjata (yang asalnya
diwujudkan oleh Ngah Ibrahim, tetapi digantikan oleh Kapten Speedy dengan polis Sepoi dari Punjab yang hanya taat kepada Kapten Speedy dan bukannya kepada Ngah Ibrahim).
Perasaan marah Ngah Ibrahim ke atas pengenaan cukai oleh Residen British mendorong beliau memberikan sokongan kepada kumpulan
pembesar Melayu yang hendak menentang pentadbiran British di Perak. Ngah
Ibrahim disokong oleh Laksamana Mohamad Amin, bapa
mentuanya. Pengikisan kuasa ini dilihat sebagai penghapusan martabat pembesar
(dan Sultan) Melayu di tanah air mereka sendiri.
Selepas satu perbicaraan yang diadakan di Kota Ngah Ibrahim (kini menjadi Markas dan kediaman Kapten Tristam Speedy) Dato Maharaja Lela
dikenakan hukuman gantung. Oleh kerana tiada bukti kukuh yang boleh menambat
Ngah Ibrahim kepada pembunuhan Birch, Ngah Ibrahim, bersama bapa mentuanya Laksamana Mohamad Amin
dikenakan hukuman buang negeri ke Kepulauan Seychelles bersama-sama Sultan Abdullah. Pada tahun 1877, Ngah
Ibrahim dihantar ke Kepulauan Seychelles untuk menjalani hukuman buang negeri.
Pengajaran.
Daripada kisah Perang Larut ini, dapat kita lihat bahawa
persengketaan sesama orang melayu itu sendiri walaupun dibantu oleh puak-puak
cina dan British akhirnya membawa kerugian kepada orang melayu sendiri. Ngah
Ibrahim hilang kuasanya sebagai pemungut cukai di Larut walaupun di dalam
perjanjian Pangkor menyebut beliau berkuasa di Larut. Pendek kata, Ngah Ibrahim
sudah tertipu dengan permainan politik British apatah lagi beliau
bertanggungjawab membawa masuk orang-orang cina bekerja di lombong. Begitu juga
dengan Raja Abdullah, walaupun ditabalkan sebagai Sultan Perak, beliau hanya berkuasa
di dalam adat resam dan adat istiadat melayu sahaja.
Puak Hai San dan Ghee Hin yang berebut kawasan
perlombongan bijih timah boleh berpuas-hati dari perjanjian ini kerana mereka
boleh melombong bijih timah secara aman kerana mereka dilarang berperang sesama
sendiri sepertimana yang termaktub dalam perjanjian.
Pada hari ini kita boleh melihat bahawa Umno dan Pas
sering bertelagah antara satu sama lain. Masing-masing dibantu oleh parti kaum
lain untuk menambah sokongan parti masing-masing. Ini ditambah pula dengan
kewujudan parti PKR yang mana menyebabkan orang melayu berpecah tiga. Kesannya,
orang-orang cina dan india menjadi penentu bagi orang melayu dalam keputusan
PRU. Ini belum lagi disebut hak-hak istimewa Islam dan melayu sudah mula
tercabar selepas PRU-12 pada tahun 2008.
Ada yang mengatakan bahawa bilangan orang melayu adalah
ramai dalam pakatan pembangkang. Namun, wakil-wakil melayu di dalam barisan
pembangkang gagal menyelesaikan masalah keseimbangan kaum. Wakil-wakil bukan
melayu sudah tentu meminta hak yang lebih bagi kaum mereka yang tidak diperoleh
sebelum ini.
Inilah akibat perbalahan dan persengketaan sesama agama
dan bangsa. Akhirnya melukut kepada bangsa lain di tanah air sendiri.
Wallhua’lam.
Sumber
1. http://ms.wikipedia.org/wiki/Ngah_Ibrahim
2. http://www.utusan.com.my/utusan/Hiburan/20120609/hi_07/Perang-Larut-atas-kanvas
No comments:
Post a Comment